W ostatnich czasach liczebność osób niepełnosprawnych w naszym kraju wzrosła, gdyż jak ukazał ostatni Narodowy Spis Powszechny przeprowadzony w 2002 roku, w Polsce jest 5 milionów 456 tysięcy osób niepełnosprawnych, co oznacza, że co siódmy mieszkaniec Polski to osoba niepełnosprawna. Niepełnosprawność zasługuje na baczną uwagę ze względu na powszechność i tendencję wzrostową .
Ludzie niepełnosprawni napotykają przeszkody w każdej dziedzinie życia. W raporcie : Osoby Niepełnosprawne w Unii Europejskiej (2004) stwierdzono, że “niepełnosprawni są jedną z najbardziej marginalizowanych grup w społeczeństwie”. W zatwierdzonej przez rząd Narodowej strategii integracji społecznej (2004) wykluczenie społeczne jest definiowane jako sytuacja uniemożliwiająca lub znacznie utrudniająca jednostce lub grupie zgodne z prawem pełnienie ról społecznych, korzystanie z dóbr publicznych i infrastruktury społecznej, gromadzenie zasobów i zdobywanie dochodów.
Współcześnie jakość życia uznawana jest za strategiczny cel polityki społecznej wobec osób z różnymi rodzajami niepełnosprawności. Malejąca możliwość samodzielnego zaspokajania potrzeb biologicznych, psychicznych i społecznych osób niepełnosprawnych jest głównym celem działań polityki społecznej zmierzających do wszechstronnej ich kompensacji. Dzisiejszy mieszkaniec domu pomocy społecznej nie jest biernym odbiorcą oferowanych usług. Oczekuje wszechstronnej pomocy w adaptacji do zmieniających się warunków. Zamieszkanie w domu pomocy społecznej dla osób z niepełnosprawnością stanowi zazwyczaj czynnik traumatyzujący, który powoduje, że pogarsza się stan fizyczny, a w związku z tym pojawiają się apatia, bierność, niekiedy bunt wrogość, spadek wydolności procesów psychicznych.
Dom Pomocy Społecznej w Foluszu zlokalizowany jest w malowniczej otulinie Magurskiego Parku Narodowego. Wspaniałe widoki, malownicze położenie są natchnieniem dla wielu artystów. W tym Domu mieszkają ludzie dotknięci chorobą i zaburzeniami psychicznymi. Z jednej strony zamknięci w swoim świecie, z drugiej strony pragnący wyjść na zewnątrz, pokazać, że istnieją, że są wartościowi. By sprostać ich oczekiwaniom zrodził się pomysł na realizację filmu krótkometrażowego z udziałem mieszkańców. Powstał projekt pod nazwą “WSPIERAM”, którego głównym celem jest aktywizacja mieszkańców Domu i ich integracja ze środowiskiem, przełamywanie stereotypów dotyczących oceny przydatności społecznej tych osób. Jest to możliwe poprzez podejmowanie działań, które uświadamiają, że osoba chora psychicznie ma takie same prawa jak każda inna, w tym prawo do samorealizacji i urzeczywistniania własnych marzeń. Cel ten chcemy osiągnąć poprzez czynny udział naszych mieszkańców w filmie. To mieszkańcy Domu będą odtwórcami głównych ról, pomysłodawcami dialogów oraz współrealizatorami filmu. Hasłem przewodnim, które towarzyszy twórcom projektu jest: “udzielać pomocy, tak aby człowiek mógł pomóc sobie sam”
Inspiracją do tematu filmu był fakt przebywania w Foluszu Nikifora, człowieka pochłoniętego pasją malarstwa, izolowanego przez społeczeństwo i dopiero pod koniec życia uznanego za wybitnego prymitywistę. Film będzie fabularyzowanym dokumentem opowiadającym o ostatnich tygodniach życia tego wielkiego polskiego artysty sztuki naiwnej.
Nawiązując do historii Nikifora chcemy pokazać, że osoby dotknięte niepełnosprawnością są obdarzone wielką wrażliwością i talentem. Z przyjętej koncepcji wyłania się wizja człowieka aktywnego, twórczego, transgresyjnego, który nie tylko godzi się na zastany stan rzeczy, ale także zmienia warunki, w których przyszło mu żyć, stawia sobie zadania, wykracza poza to co posiada, poszukuje dróg sprzyjających samorealizacji.
Projekt realizowany jest w trzech wymiarach. Po pierwsze - osoby dotknięte chorobami psychicznymi pozostają często w izolacji społecznej, ulegają procesowi stygmatyzacji. Uznaliśmy, iż niezbędnym i nieodłącznym elementem projektu jest rozpoznanie i zdiagnozowanie środowiska lokalnego pod kątem postrzegania osób chorych psychicznie. Badania ankietowe przeprowadzono na początku realizowanego projektu. Ankieta o podobnej treści zostanie rozesłana w środowisko lokalne po emisji filmu. Diagnoza będzie stanowić o zasadność podjętych działań oraz konieczności opracowania dalszych programów na rzecz osób niepełnosprawnych.
Niezależny psycholog dokonał oceny stanu funkcjonowania społecznego mieszkańca, jego pojęcia o samym sobie, umiejętności pełnienia ról społecznych oraz postaw prospołecznych.
Kolejnym etapem jest kręcenie filmu. Mieszkańcy aktywnie uczestniczą w przygotowaniach. Poddają propozycje dialogów, uczą się ról, przygotowują scenografię i inne potrzebne rekwizyty, które można wykonać w pracowniach terapii. Aktywność jest warunkiem prawidłowego rozwoju człowieka i powodzenia projektu. Wspomaga nam to dodatkowo realizację innego celu jakim jest redukcja napięć psychicznych, przedłużenie czasu remisji choroby, rozwijanie akceptacji siebie i otoczenia, prowadzenie twórczego i harmonijnego życia.
Trzecią płaszczyzną realizowanego projektu będzie aktywna promocja filmu przez samych twórców. Konferencje, spotkania ze społecznością lokalną i ponad lokalną wpłyną na odbudowę własnego poczucia wartości oraz poprawę komunikacji międzyludzkiej.
Liczymy na to, że efektem końcowym będzie zmiana postrzegania osób niepełnosprawnych przez społeczeństwo.
W ubiegły piątek zostały zakończone zdjęcia do filmu i rozpoczęto montaż, zebrano również grubo ponad pół tysiąca ankiet. Na drugą połowę listopada zaplanowano kilka konferencji z premierowym pokazem filmu, który później za pośrednictwem jednej z największych w Polsce telewizji kablowych zobaczą abonenci sieci w 50 miastach.
